شکوفایی "صنعت و معدن" کشور در سایه انقلاب | بررسی آماری وضعیت صنایع با قبل انقلاب

به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، صنایع و معادن به دلیل تأثیر چشمگیری که بر متغیرهای کلان اقتصادی مانند تولید، اشتغال، صادرات، بازار مصرف و سرمایه گذاری دارند، از بخش های کلیدی اقتصاد بوده و بزرگترین بخش مولد کشور  محسوب می شوند.

پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 57، آغاز فصل نوینی در شکوفایی صنعت و معدن کشور بود و خودباوری و اتکا به ظرفیت و توان داخلی و قطع وابستگی به خارج از کشور و تغییر نگاه مصرفی به نگاه مولد در تولید محصولات صنعتی و معدنی، سبب پیشرفت قابل توجهی در بخش صنعت و معدن کشور در چهاردهه ای شد که از عمر انقلاب اسلامی می گذرد.

با توجه به اهمیت بخش صنعت و معدن در اقتصاد کشور، نگاهی اجمالی به دستاوردهای این دو بخش در چهاردهه پس از انقلاب و مقایسه آن با دوران پیش از انقلاب کرده ایم که تقدیم مخاطبان می شود.

-خودباوری رمز پیشرفت صنعت

استقلال، خودباوری و خوداتکایی و توجه بر توان و ظرفیت های درونی کشور در حوزه های مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را می توان نیروی محرکه پیشرفت انقلاب اسلامی در 40 سال عمر آن دانست؛ موضوعی که آثار آن در پیشرفت های بخش صنعت و معدن نیز به وضوح قابل مشاهده است.

کاهش وابستگی شدید به واردات مواد اولیه، کاهش وابستگی به کالاهای سرمایه ای خارجی و کاهش وابستگی به تخصص های فنی و اطلاعات و دانش فنی خارجی را می توان از نتایج خودباوری در بخش صنعت و معدن دانست که تبلور آن در افزایش ظرفیت تولید مواد اولیه صنایع کشور و رونق صنعت و بومی سازی تکنولوژی و دانش فنی مورد نیاز بخش صنعت و معدن قابل مشاهده است.

حجت الاسلام سید جواد حسینی کیا نماینده مردم سنقر در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون صنایع و معادن این خودباوری را رمز پیشرفت صنعت و معدن کشور دانسته و می گوید: «انقلاب اسلامی روحیه خودباوری در تمامی زمینه ها را در مردم ایجاد کرد و این روح خودباوری سبب شد تا کارهای سخت و ناشدنی توسط مردم انجام شود که توانمندی های حوزه صنعت و معدن و پیشرفت های چشمگیری که در این عرصه ایجاد شده است حاصل این خودباوری و خود اتکایی است»

محمدحسین فرهنگی نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی و دیگر عضو کمیسیون صنایع و معادن نیز در این باره می گوید: «اعتماد به نفس و خودباوری و خود اتکایی که پس از پیروزی انقلاب در کشور به وجود آمد، شور و نشاطی را در بخش صنعت و معدن کشور ایجاد کرد و پیشرفت های چشمگیری حاصل شد»

در حقیقت خودباوری و تکیه بر ظرفیت های درونی کشور را می توان موتور محرکه و عامل پیشرفت حوزه صنعت و معدن به عنوان مهم‌ترین بخش مولد در اقتصاد کشور دانست که همین موضوع نیز سبب به وجود آمدن انواع فناوری های نوین و طراحی مهندسی و ساخت تجهیزات پیچیده مانند طراحی و ساخت ماشین آلات صنعتی، طراحی و ساخت کارخانه ها شد.

پیشرفت های فناورانه بخش صنعت و معدن؛ دستاورد بزرگ انقلاب

یکی دیگر از دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه صنعت و معدن را باید پیشرفت های مرتبط با حوزه فناوری و مهندسی در این بخش دانست که اغلب این پیشرفت ها به صورت ابتکارات مهندسان داخلی و یا بومی سازی فناوری های وارداتی بوده است.

درحال حاضر کارخانه های  متعددی در بخش تولید محصولات صنعتی، لوازم خانگی، مواد غذایی، طراحی و ساخت انواع سد و سیلو در کشور ساخته شده است که این موضوع نشان دهنده پیشرفت در بخش تولید کالا و همچنین ساخت ابنیه و تأسیسات بوده و بیانگر توان بالای مهندسی کشور است  و این درحالی است که ویژگی اصلی صنعت کشور در دوران طاغوت وابستگی شدید این بخش به کارشناسان خارجی بود بطوریکه خرید تجهیزات، نصب و راه اندازی آن ها توسط کارشناسان خارجی صورت می گرفت و این در حالی است که هم اکنون مهندسان ایرانی  در بیش از 35 کشور خطوط تولید نصب کرده اند و در طرح های راه سازی و سدسازی همکاری می کنند.

حجت الاسلام حسینی کیا در این باره اینگونه اظهار می کند:« در حوزه تکنولوژی صنعت رشد قابل توجهی داشته ایم و بسیاری از کارخانجات و صنایع ما بومی سازی شده است و در این بخش از تکنولوژی های روز بهره می بریم و لذا برخی از تولیدات ما با کیفیت روز دنیا برابر است.»

وی می افزاید: « به عنوان مثال در برخی تکنولوژی ها در حوزه های پزشکی و تجهیزات موجود در حوزه کشاورزی رشد خوبی داشته ایم و  همچنین توانسته ایم وسایل مورد نیاز در حوزه پتروشیمی را با تکیه بر ظرفیت داخلی تولید کنیم که بخشی از این توان در اثر بومی سازی تکنولوژی های وارداتی به دست آمده و بخشی نیز از ابتکارات فرزندان انقلاب اسلامی است و این دستاوردها زمانی ارزشمند است که بدانیم به سبب تحریم های به وجود آمده پس از انقلاب، تکنولوژی های مورد نیاز را نتوانستیم به دست آوریم و همین موضوع سبب شد تا از ظرفیت داخلی برای رفع مشکلات و نیازهای کشور بهره بگیریم»

رشد تولید و صادرات بخش صنعت و معدن و آمارهای موجود

ساخت کارخانه ها، راه اندازی بنگاه های اقتصادی، بهره برداری از ظرفیت های معدنی و صنعتی کشور و رشد تولید در این دو بخش که در نتیجه پیشرفت های تکنولوژیک و با خودباوری و تکیه بر ظرفیت های داخلی رقم خورده است، سبب شده تا تأثیر بخش صنعت و معدن در اقتصاد کشور به عنوان مهم‌ترین بخش مولد اقتصاد ایران اسلامی، رشد چشمگیری داشته باشد.

اگر نگاهی به آمار رشد تولیدات صنعتی و معدنی در سالهای پس از انقلاب انداخته و وضعیت موجود را با اوضاع صنعت و معدن پیش از انقلاب مقایسه کنیم؛ به خوبی می توانیم جهش این بخش مهم از اقتصاد را مشاهده کنیم.

به استناد آمار موجود در سالنامه های آماری در سال 1355، 4 هزار و 804 کارگاه بزرگ صنعتی با 296 هزار و 898  نفر شاغل وجود داشت که این میزان در سال 1393 به 14هزار و 697 کارگاه بزرگ صنعتی با یک میلیون و 279 هزار و 577 نفر شاغل افزایش یافت.

در زمینه صنایع غذایی، نوشیدنی ها و دخانیات در سال 1355، 719 کارگاه بزرگ صنعتی وجود داشت که حدود 51 هزار و 740 نفر در آن ها مشغول فعالیت بودند. این آمار در سال 1393 برای کارگاه های صنعتی به 2 هزار و 764 کارگاه و برای شاغلان در این کارگاه ها به 221 هزار و 831 نفر رسید.

بعد از انقلاب اسلامی تعداد و شاغلان کارگاه های بزرگ صنعتی که در زمینه صنایع نساجی، پوشاک، چرم و پوست فعالیت داشتند نیز دستخوش تغییرات زیادی شد. در سال 1355، 992 کارگاه با 86 هزار و 245 نفر شاغل در این زمینه فعالیت داشتند که این تعداد در سال 1393 به ترتیب به یک هزار و 349 کارگاه با 101 هزار و 575 شاغل افزایش یافت.

تعداد کارگاه های بزرگ صنعتی ساخت کاغذ و محصولات کاغذی، چاپ و نشر در سال 1355، 166 کارگاه با 5 هزار و 930 نفر شاغل بوده است که تعداد کارگاه ها در سال 1393 به 495 کارگاه رسید و تعداد شاغلان این کارگاه ها با رشدی 25 هزار و 21 نفری نسبت به سال 1355 به 30 هزار و 951 نفر افزایش یافت.

در زمینه محصولات شیمیایی، نفتی، ذغال سنگی، لاستیکی و پلاستیکی در سال 1355 تعداد 224 کارگاه بزرگ صنعتی با 24 هزار و 24 نفر شاغل وجود داشته است که این تعداد در سال 1393 به 2 هزار و 176 کارگاه با 223 هزار و 880 نفر شاغل رسیده است.

 در سال 1355 تعداد کارگاه های بزرگ صنعتی که در زمینه ساخت محصولات کانی غیرفلزی فعالیت داشتند یک هزار و 949 کارگاه با 57 هزار و 49 شاغل بوده است که این تعداد در سال 1393 به 3 هزار و 166 کارگاه و برای شاغلان این کارگاه ها به 174 هزار و 261 نفر افزایش یافته است.

تعداد کارگاه های بزرگ صنعتی تولید فلزات اساسی در سال 1355، 47 کارگاه با 6 هزار و 777 نفر شاغل بوده است که تعداد کارگاه ها در سال 1393 به 677 کارگاه رسید و تعداد شاغلان این کارگاه ها به 130 هزار و 620 نفر افزایش یافت.

تعداد کارگاه های بزرگ صنعتی که در سال 1355 در زمینه ساخت ماشین آلات، تجهیزات، ابزار و محصولات فلزی فعالیت داشته اند 477 کارگاه و تعداد شاغلین آن ها نیز 57 هزار و 724 نفر بوده است. در سال 1393 این کارگاه ها به 2 هزار و 562 کارگاه و تعداد شاغلین آن ها به 127 هزار و 4 نفر افزایش یافت.

همچنین در سال 1393 تعداد جواز تاسیس و پروانه های بهره برداری صادر شده توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت برای ایجاد کارگاه های صنعتی به ترتیب 18 هزار 624 فقره و 5 هزار و 233 فقره بوده است و درحال حاضر بیش از سه میلیون واحد صنفی و 70 هزار بنگاه تولیدی در کشور فعال است.

افزایش ظرفیت تولید فولاد از 500 هزار تن در ابتدای انقلاب اسلامی به 20 میلیون تن در زمان کنونی، افزایش ظرفیت تولید سیمان از شش میلیون تن به 80 میلیون تن، افزایش ظرفیت تولید خودرو از 150 هزار دستگاه در ابتدای انقلاب اسلامی به 2 میلیون دستگاه در زمان حاضر نیز گویای رشد صنعت در بخش های مختلف است.

همچنین باید اشاره کرد که صادرات کالا در ابتدای انقلاب اسلامی تقریبا نیم میلیارد دلار بود که به بیش از 40 میلیارد دلار رسیده است و اگر خدمات فنی و مهندسی را به صادرات کالا بیفزاییم صادرات غیرنفتی بیش از 50 میلیارد دلار خواهد شد.

رشد بالای تولید مس کاتدی موجب شده است جمهوری اسلامی ایران در سال 90 در میان 10 کشور برتر تولید کننده مس کاتدی قرار گیرد  و ظرفیت تولید کشور در این بخش به 255 هزار تن رسیده است و روند افزایشی تولید کاشی و سرامیک در سال های اخیر موجب شده است تا ایران جزو پنج کشور برتر جهان قرار گیرد.

این تنها بخشی از آمار بخش های گوناگون صنعتی و معدنی در کشور و مقایسه آن با سالهای پیش از انقلاب است که نشان دهنده جهش تولیدات این حوزه در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی است.

حجت الاسلام حسینی کیا جهش تولیدات صنعتی و معدنی در کشور را بسیار خوب توصیف کرده و می گوید: «ما اگر به تاریخ انقلاب اسلامی نگاه کنیم، می بینیم که هم در حوزه صنعت و هم در حوزه معدن پیشرفت و جهش خوب و چشمگیری داشته ایم؛ به عنوان مثال در حوزه سیمان، کشور ما روزی وارد کننده این محصول بود اما امروز هم کارخانه سیمان می سازیم و هم صادرات انجام می دهیم و همچنین در حوزه سنگ و برخی از معادن موجود مانند معدن فیروزه نیز این مسأله وجود دارد بطوریکه هم اکنون ما سالانه  40 تن فیروزه را در کارخانجات خود که بزرگترین معادن و کارخانجات سنگ فیروزه جهان است تولید می کنیم»

فرهنگی نیز این پیشرفت ها را غیر قابل مقایسه با دوران پیش از انقلاب دانسته و می گوید: « در سالهای پس از پیروزی انقلاب، تعداد واحدهایی که به آنها پروانه داده شده در قیاس با گذشته ده ها برابر افزایش پیدا کرده است و در کنار آن، معادنی که شناسایی و استخراج می شوند بسیار گسترده است و همچنین در تکنولوژی صنعتی نیز پیشرفت خوبی داشتیم که تأثیرات فراوانی بر صنایع ما داشته است»

وی می افزاید: «ما با کشورهای همسایه خود غیر از ترکیه که روند پیشرفت و توسعه خود را سالها پیش از ما شروع کرده بود، در بخش صنعت و معدن و صادرات این حوزه قابل مقایسه نیستیم و باید گفت که تحولات اقتصادی در کنار ابتکاراتی که در حوزه های مختلف تولیدی شکل می گیرد می تواند سرعت ما را در این مسیر بیشتر کند»

به هر روی دستاوردهای بخش صنعت و معدن که با تکیه بر خودباوری، خوداتکایی و استفاده از ظرفیت های درونی کشور صورت گرفته نشان دهنده رشد جهش گونه این بخش است که البته نباید از نظر دور داشت که تا رسیدن به وضع مطلوب راه درازی پیش روی نظام اسلامی قرار دارد و عبور از رکود آزار دهنده بخش صنعت و معدن در سالهای اخیر می تواند بار دیگر چرخ های این بخش مهم از اقتصاد را به حرکت درآورد و پیشرفت های این بخش را دوچندان کند./872/ز۵۰۳/ق